Tövbe; kulun işlediği bir günahtan pişmanlık duyup, bir daha işlemeyeceğine dair yüce Yaratıcıya söz vermesi ve O’ndan af dilemesidir. Af dileme isteği, kulun hatalarından dolayı vicdanında duyduğu rahatsızlıktan ortaya çıkar. Günahlar, Allah’ın rızası ile kul arasında bir perdedir. Bu perdenin ortadan kalkması, kişinin yapacağı tövbeye bağlıdır. Sevgili Peygamberimiz, kulların günah işleme ve tevbe etmeleriyle ilgili şöyle buyurmuştur. “Her insan günah işleyebilir. Günah işleyenlerin en hayırlıları ise tövbe edenlerdir (İbn Mâce, Zühd, 30)
Tövbe, bütün müminlere emir ve tavsiye edilen bir görevdir. Çünkü kullar, Allah’ın kendilerini mükellef kıldığı her hususu, ne kadar gayret etseler de gereği gibi yerine getiremeyip zaman zaman hata yapabilirler. Bunun için yüce Rabbimiz: “Ey müminler! Hepiniz Allah’a tövbe edin ki kurtuluşa eresiniz’’ (Nûr, 24/31) buyurmuştur.
Tövbenin Allah katında makbul olması için; içten gelerek, tam bir ihlâsla yapılması gerekir. Bu da kalp ile pişman olup bu pişmanlıktan dönmemek, dil ile istiğfar etmek, fiilen de günahı terk etmekle mümkün olur. Bunun yanında, kul ve kamu hakkı içeren konularda tövbenin kabul edilebilmesi için öncelikle hak sahiplerinin hakkını vermek ya da onlarla helâlleşmek gerekir. İşte böyle bir tevbe Kur’ân’da içtenlikle yapılan tevbe olarak ifade edilmiş ve şöyle buyrulmuştur: “Ey iman edenler! Allah’a içtenlikle tövbe edin…” (Tahrîm, 66/8)
Mümin, günahının bağışlanması için Allah’a istediği sözlerle yalvarabilir. Günahlarının affının Allah’tan talebini ifade eden şu dualar da ihlasla okunabilir.
* Sahabeden İbn Ebi’l-Evfâ, Peygamberimizin şöyle dua ettiğini bildirmiştir:
Okunuşu: “Allâhümme tahhirnî mine’z-zünûbi bis-selci ve’l-beradi ve’l-mâi.
Allâhümme tahhirnî mine’z-zünûbi kemâ yütahharu’s-sevbü mine’d-denesi.”
Anlamı: “Allah’ım! Beni günahlarımdan kar, buz ve soğuk su ile temizle. Allah’ım! Beni günahlarımdan elbisenin kirlerden temizlendiği gibi temizle” (İbn Hibbân, Ed’ıye, No: 955)
* Sahabeden Abdullah İbn Mesûd, Peygamberimizin şu duayı üç defa okuyan kimsenin günahlarının bağışlanacağını söylediğini bildirmiştir:
Okunuşu: “Esteğfirullâhellezî lâ ilâhe illâ hüve’l- hayyü’l-kayyûmü ve etûbü ileyhi.”
Anlamı: “Ulu Allah’tan bağışlanmamı dilerim ki O’ndan başka ilâh yoktur. O, diridir ve kayyumdur. O’na tövbe ederim.” (Hâkim, Dua, I, 511)
İnsan, yaptığı her günahtan dolayı Allah’a tevbe etmelidir. İşlenen günah sadece Allah’a karşı olup kul hakkını ilgilendirmiyorsa, bundan tevbe etmenin üç şartı vardır:
1-Günahı yaptığına pişman olmak.
2-Günahı derhal terketmek.
3-Bir daha yapmamaya azimli olmak.
Şayet bu üç şarttan biri eksik ise, tevbe edilmiş olmaz. İşlenen günah kul hakkını ilgilendiriyorsa, ondan tevbe etmenin dört şartı vardır; üçü yukarıda sayılan şartlardır. Dördüncüsü de kul hakkından arınıp kurtulmaktır.
* * *
O halde tövbe nasıl yapacağız? Tövbe ve İstiğfar Duası’nı sizler için aşağıya çıkarıyoruz.
“Estağfirullah. Estağfirullah. Estağfirullahe’l-azîm el-kerîm ellezî lâ ilâhe illâ hüve’l-hayyü’l-kayyûmü ve etûbü ileyhi tevbete abdin zâlimin li-nefsihî lâ yemlikü li-nefsihî mevten velâ hayâten velâ nüşûrâ. Ve es-elühü’t-tevbete ve’l-mağfirete ve’l-hidâyete lenâ innehû hüve’t-tevvâbü’r-rahîm
“Ya rabbi! Bu ana gelinceye kadar benim elimden, dilimden, gözümden, kulağımdan, ayağımdan ve elimden bilerek veya bilmeyerek meydana gelen bütün günah ve hatalarıma tevbe ettim, pişman oldum. Küfür, şirk, isyan, günah ve kusur her ne türlü hâl vaki oldu ise, cümlesine tevbe ettim, pişmanlık duydum. Bir daha yapmamaya azm ü cezm ü kast ettim. Sen bu tevbemi kabul eyle. Nefsime uyup, şeytana tabi olup da aynı günah ve kusurları bir daha tekrar etmeme imkan verme, yâ Rabbi. Bir daha iman ve ikrar ediyorum ki, Peygamberlerin evveli Âdem Aleyhisselâm, ahiri ise Hazret-i Muhammed Aleyhisselâm, bu ikisi arasında her ne kadar peygamber gelip geçtiyse, Bunların cümlesine inandım, iman ettim, hepsi de haktır ve gerçektir. Bütün peygamberlere, onlara gönderilmiş olan İlâhi kitaplara ve içindeki emirlere şeksiz ve şüphesiz iman ettim, dilimle ikrar, kalbimle tasdik ediyorum ve yine iman ve ikrar ediyorum ki en son kitap Kur’ân-ı Azimüşşân ve en son Peygamber de Hazret-i Muhammed Aleyhisselâm’dır.”
Amentü billâhi ve melâiketihî ve kütübihî ve Rusulihi ve’l-yevmi’l-âhiri ve bi’l-kaderi hayrihî ve şerrihî minellâhi teâlâ ve’l-bâsü bade’l-mevt. Hakkun eşhedü en lâ ilâhe illâllah ve eşhedü enne Muhammeden abdühû ve Resûlüh.
* * *
* Sahabeden Ebû Bekir (r.a.), Peygamberimiz (s.a.s.) e; Bana bir dua öğret de onu namazımda okuyayım deyince; Efendimiz, şöyle dua etmesini buyurmuştur:
Okunuşu: “Allâhümme innî zalemtü nefsî zulmen kesîran ve lâ yağfirü’z-zünûbe illâ ente, fağfirlî mağfiraten min ‘ındike, verhamnî inneke ente’l-ğafûru’r-rahim.”
Anlamı: “Allah’ım! Ben gerçekten nefsime çok zulmettim. Günahları ancak sen bağışlarsın. Beni katından bir mağfiret ile bağışla, bana merhamet et. Şüphesiz sen çok bağışlayansın, çok merhametli olansın.” (Buhârî, Ezan 149, De’avât 17, Tevhîd, 9; Müslim, Zikir ve Dua, 48)
* Sahabeden Ebû Mûsâ el-Eş‘arî (r.a.) diyor ki; Resûlullah (s.a.s.) şöyle dua ederlerdi:
Okunuşu: “Allâhümme’ğfırlî hatîetî ve cehlî ve isrâfî fî emrî ve mâ ente a’lemü bihî minnî.
Allâhümme’ğfirlî ciddî ve hezlî ve hataî ve ‘amdî ve küllü zâlike ‘indî.
Allâhümme’ğfirlî mâ kaddemtü vemâ ahhartü, vemâ esrartü, vemâ a’lentü, vemâ ente a’lemü bihî minnî, ente’l- mukaddimü ve ente’l-muahhiru ve ente alâ külli şey’in kadîr.”
Anlamı: “Allah ’ım! Günahlarımı, bilgisizlik yüzünden yaptıklarımı, haddimi aşarak işlediğim kusurlarımı, benden daha iyi bildiğin bütün suçlarımı bağışla!
Allah’ım! Ciddî ve şaka yollu yaptıklarımı, yanlışlıkla ve bilerek işlediğim günahlarımı affeyle! Bütün bu kusurların bende bulunduğunu itiraf ederim.
Allah’ım! Şimdiye kadar yaptığım, bundan sonra yapacağım, gizlediğim ve açığa vurduğum, ölçüsüz bir şekilde işlediğim ve benden daha iyi bildiğin günahlarımı affeyle! Öne geçiren de sen, geride bırakan da sensin. Senin gücün her şeye yeter. ” (Buhârî, De’avât, 60; Müslim, Zikir ve Dua, 70)
