Allah’ı hamd, sena ve zikir, Peygambere salât ve selâm, mü’mine dua ve rahmet olan cenâze namazı, farz-ı kifayedir; yalnız bir erkeğin veya bir kadının bu namazı kılmasıyla farz yerine getirilmiş olur.
Cenâze namazı rükû ve secdesi olmayan bir namazdır; rükünleri kıyam ve tekbirlerdir. Cenâze namazında iftitah tekbirinden başka, üç tekbir daha bulunmaktadır. Selâm vermek vaciptir. Sünnetleri ise, Allâh’a hamd ve senâ etmek, Resûlullah’a salât ve selâm getirmek, hem ölüye hem de müslümanlara dua etmekten ibarettir.
Cenâze namazında taharet, kıbleye yönelmek, setr-i avret ve niyet gibi şartlara riayet edilir. Namazı kılınacak cenâzenin Müslüman olması, yıkanıp kefenlenmiş olması, cemaatin önünde sabit bir yere konmuş olması, bedeninin tamamı veya yarıdan fazlası, yahut başı ile birlikte en az yarısının bulunması gerekir. Canlı olarak doğan çocuk yıkanır ve cenaze namazı kılınır. Birkaç cenaze bir araya gelmiş olursa, bunların namazlarının ayrı ayrı kılınması daha iyidir. Bununla birlikte, hepsine birden bir namaz kılmak da yeterli olur.
Cenâzeye karşı ve kıbleye yönelik olarak saf bağlanır ve niyet edilir. İmam tekbir alarak ellerini bağlar; cemaat da tekbir alarak ellerini bağlar. Tekbirden sonra imam ve cemaat içlerinden “ve celle senâüke” cümlesiyle birlikte “Sübhaneke” duasını okurlar. Ardından imam ellerini kaldırmadan tekbir alır, cemaat da içinden tekbir alır ve hepsi içlerinden “Allahümme Salli ve Allahümme Barik dualarını” okur. Tekrar aynı şekilde tekbir alırlar ve bilenler cenâze duasını, bilmeyenler de dua niyetiyle “Fâtiha” sûresini veya başka bir dua okur. Daha sonra yine aynı şekilde tekbir alınır ve arkasından sağa ve sola selam verilir. Böylece namaz tamamlanmış olur.
Peygamberimiz (s.a.s.), cenaze namazı kıldığında şöyle dua etmiştir:
Okunuşu: “Allâhümmeğfir lihayyinâ ve meyyitinâ ve şâhidinâ ve gâibinâ ve sağîrinâ ve kebîrinâ ve zekerinâ ve ünsânâ. Allâhümme men ahyeytehû minnâ feahyihî ‘ale’l- İslâmi ve men teveffeytenâ minnâ feteveffehû ‘ale’l-îmâni. Allahümme lâ tahrimnâ ecrahû ve lâ tudillenâ ba’dehû.”
Anlamı: “Allah hım! Dirilerimizi, ölülerimizi, mevcut olanlarımızı, burada bulunmayanlarımızı, büyüklerimizi, küçüklerimizi, erkeklerimizi ve kadınlarımızı bağışla.
Allah’ım! Bizden yaşattıklarını İslâm üzere yaşat, bizden öldürdüklerini de iman üzere öldür. Allah’ım! Bizi onun sevabından mahrum etme. Ondan sonra bizi hak yoldan saptırma.” (Tirmizî, Cenaiz, 37; Ebû Davud, Cenaiz, 60; İbn Mâce, Cenaiz, 23)
[ads2]
Hadislerden mülhem ancak bazı ziyadelerle ilmihal kitaplarında cenaze namazı duası şu şekildedir:
Okunuşu: “Allâhümmeğfır lihayyinâ ve meyyitinâ ve şâhidinâ ve gâibinâ ve kebîrinâ ve sağîrinâ ve zekerinâ ve ünşânâ.
Allâhümme men ahyeytehû minnâ feahyihî ‘ale’l-İslâmi ve men teveffeytehû minnâ feteveffenâ ‘ale’l-îmâni ve hussa hâze’l-meyyite (cenaze kadın ise “hâzihi’l-meyyite” denir) bi’r-ravhi ve’r-râhati ve’r-rahmeti ve’l-mağfireti ve’r- rıdvân.
Allâhümme in kâne muhsinen fezid fî ihsânihî ve in kâne müsîen fetecâvez anhü (cenaze kadın ise “in kânet muhsineten fezid fî ihsânihâ ve in kânet müsîeten fetecâvez anhâ ve lakkıhe’l-emne” denir) ve lakkıhi’l-emne ve’l-büşrâ ve’l- kerâmete ve’z-zülfâ birahmetike yâ erhame’r-râhimîn.”
Anlamı: “Allah ’ım! Bizim dirilerimizi, ölülerimizi, hâzır ve gâib olanlarımızı, büyüklerimizi ve küçüklerimizi, erkeklerimizi ve kadınlarımızı af ve mağfiret buyur.
Allah’ım! Bizden yaşattıklarını İslâm üzere yaşat. Bizden öldürdüklerini iman üzere öldür. Bilhassa bu ölüye kolaylık, rahatlık ve mağfiret eyle, ondan razı ol.
Allah’ım! Eğer bu ölü, iyi ameller işlemiş ise ihsanını artır, kötü ameller işlemiş ise affet.
Ey merhametlilerin en merhametlisi Allah’ım! Kendisine güven, müjde, kerâmet ve yakınlık nasip eyle.”
